Onze vrienden van wielervoordeel hebben een prachtig interview met een van onze bikefitters gepost op hun website. Om dit interview te lezen, klik snel op deze link: www.wielervoordeel.nl
Check hun website voor de beste wielren gerelateerde koopjes! Ze vergelijken meer dan 35 fietswinkels en hebben de beste koopjes voor jou samengevoegd!
Zit je niet lekker op je racefiets? Krijg je tijdens een lange rit last van pijntjes? Of heb je net een nieuwe fiets gekocht? Verdiep je dan eens in een bikefit om opzoek te gaan naar de juiste houding op de racefiets. Wat de juiste houding precies is verschilt per persoon, want ieder lichaam is anders. En zo verschillen ook de doelen per fietser. Wielervoordeel ging in gesprek met Malík van Kampen van Cycling Performance om opzoek te gaan naar de juiste houding op de racefiets.
Malík is oprichter van Cycling Performance en heeft als atleet en fysiotherapeut veel ervaring in de topsport. Deze ervaring stopt hij nu in het begeleiden en behandelen van wielrenners in de breedste zin. “Elke bikefitting begint bij ons met een blessureconsult. Vaak wordt de oplossing gezocht in alleen de afstelling van de fiets zelf, maar wordt de “afstelling” van het lichaam vaak vergeten. Een gemiste kans vinden wij.’’
Hoe ben je met bikefitting begonnen?
“Als kind heb ik veel gebokst. Daarnaast deed ik conditietraining op de racefiets. Toen ik stopte met boksen ben ik gaan wielrennen en heb mezelf daar helemaal in verloren. Van mijn eerste salaris heb ik een racefiets gekocht. Die fiets heb ik afgesteld met de bikefitter die hier toen werkte. Vervolgens ben ik bij hem in de leer gegaan.’’
Wat is een juiste fietshouding?
“Een houding die je kan vasthouden op basis van je doelen. Waarbij je aan het begin en het einde van de rit evenveel wattages kan leveren, je positie comfortabel is en pijnvrij. Er is geen vuistregel voor een juiste houding op de racefiets. Dat is moeilijk. Het moet een houding zijn die geen blessures oplevert. Betekent het dat die houding iets minder prestatiegericht is, maar wel blessures voorkomt. Dan heb ik liever minder prestatie, dan blessures.’’
Welke fiets levert de meeste problemen op voor de fietshouding?
“De racefiets. Ik krijg ook veel mountainbikers en gravel fietser langs. Maar de racefiets is de fiets waarbij je het diepste zit. De diepe hoeken vergen meer van het lichaam.’’
Wat is jullie werkwijze, en maakt jullie anders dan andere bikefitters ?
“Veel bikefit theorie stamt uit de jaren ´90. Dat is niet gek, want we wisten toen nog niet zoveel. Veel van de regels van toen, zoals de binnenbeenlengte of de hakmethode, zijn leuk voor een huurfiets voor een dag. Maar daar is alles mee gezegd. We moeten voorzichtig zijn hoe we naar die regels kijken.”
“Mijn visie is dat ik fit aan de hand van de menselijke beperkingen of mogelijkheden. En daar dan ook de keuzes in kan maken. Het is maatwerk. Soms moet je kiezen tussen twee kwaden. Waar leg ik mijn focus op?”
“De fout ligt bijna altijd in het menselijk lichaam. Een fiets is honderd procent symmetrisch en stijf. Het lichaam is altijd asymmetrisch. Iedereen heeft bijvoorbeeld een beenlengte verschil. Het probleem kan aan de fiets liggen, maar het gaat fout in het lichaam.”
“Mensen die bij mij langskomen voor een bikefit hebben in bijna alle gevallen pijnklachten, blessures of een blessure geschiedenis. Je moet eerst de blessure boven water krijgen. Op basis daarvan weet ik welke keuzes ik kan maken tijdens de bikefit. Naar onze mening is bikefitten iets medisch. Het is vreemd als je met een blessure naar de fietsenmaker gaat vinden wij.”
“Waarom met pijn en blessures niet naar iemand die medische kennis heeft? Je moet kritisch zijn in wat je nodig hebt en naar wie je gaat. Je laten fitten door iemand met een medische achtergrond is ons concept. Eerst de blessure/pijn boven water krijgen en daarna keuzes maken op de fiets. Ik denk dat we daar heel erg in verschillen vergeleken andere bikefitters.”
Wat zijn de meest voorkomende fouten die je tegenkomt bij fietsers?
‘’De manier waarop mensen het stuur vasthouden en daardoor niet comfortabel zitten. Als je je stuur verkeerd vasthoudt vergroot je de kans op handklachten, nek- en schouderklachten. Mensen willen vaak graag aero zitten, maar niet elk lichaam kan dit aan. Mijn streven is dat iedereen comfortabel op zijn fiets zit. Als je de handpositie goed corrigeert, dan wordt de gehele positie van je bovenlichaam beter. Niet altijd op de korte termijn, omdat het lichaam moet wennen na een bikefit. Maar op de langere termijn merk je dat veel beter en gaat het lonen.’’
“Ook zie ik vaak een verkeerde afstelling van het zadel. Mensen bepalen thuis de hoogte op basis van bijvoorbeeld de 109%-procent methode of hakmethode . Door deze methodes zitten mensen vaak veel te hoog. Ik fit zadels dus vaker naar beneden, dan omhoog.’’
‘’Hoe hoger je zit op het zadel, hoe dominanter de quadriceps wordt. Dat komt mede doordat we aan de voorkant een knieschijf hebben, maar aan de achterkant niet. Door een te hoog zadel kan je veel kracht leveren met de quadriceps, maar verlies je heel veel kracht vanuit de hamstrings. Dit is een gemiste kans, want je kan met de hamstrings veel power genereren. Tevens wordt een asymmetrie, zoals een beenlengteverschil, snel een probleem bij een te hoog zadel. Hierdoor krijg je een asymmetrische interactie met de fiets, met veel negatieve gevolgen.”
‘’Dat is een reden waarom wielrenners tegenwoordig een stuk lager zitten ten opzichte van een aantal jaar geleden. In sommige gevallen kan dat wel 20 mm schelen bij de profs. Voorheen waren we in de veronderstelling dat een hoog zadel veel aerodynamische voordelen zou hebben, ook hier kijken we nu anders naar. Hoe won Matej Mohoric Milaan-Sanremo? Met een dropper post. Dat is een verstelbare zadelpen. Het zwaartepunt kwam lager en meer naar achter te liggen, waardoor de luchtweerstand minder werd en tevens had dit grote invloed om z’n stuurgedrag. Mountainbikers wisten dat al jaren.’’
Wat zijn de ideale hoeken op de fiets?
‘’Je kniehoek moet ergens tussen de 30 en 40 graden liggen. Wetenschappers hebben berekend dat daar de samenwerking tussen de quadriceps en de hamstring het meest optimaal is. Dit betekent ongeveer een centimeter zadelhoogte waar ik tussen kan kiezen. Zit je kniehoek meer richting de 30 graden of toch richting de 40? Dat is uiteindelijk afhankelijk van een aantal zaken. Wat zijn je doelen op de fiets? Hoe stijf zijn je hamstrings? Hoe beperkend zijn je enkels of je rug? Misschien ben je wel hypermobiel. Dat moet eerst goed onderzocht worden. Op basis daarvan bepaal ik de zadelhoogte. De beperkingen of mogelijkheden, dat maakt voor mij de keuze hoe ik jou op de fiets ga zetten.’’
Wat is de ideale balans op de fiets?
‘’Blessure- en pijnvrij op de fiets zitten. Bij iedereen is dat anders in te vullen.’’
Zijn er bepaalde verhoudingen, afhankelijk van het type fietser en het niveau, waarop iemand gefit kan worden?
‘’Er bestaan geen vaste verhoudingen. Iemand die criteriums rijdt zit veel meer aero en korter op de fiets, waardoor het stuurgedrag beter wordt. Rij je lange koersen? Dan is het niet nodig om dubbelgevouwen op de fiets te zitten. Het draait allemaal om de fysieke beperkingen of mogelijkheden en doelstellingen. Vind je snelheid belangrijk of vind je plezier belangrijk? De stijve man of de soepele man. De soepele man kan bijvoorbeeld makkelijker lang in een diepe houding op de fiets zitten, zonder discomfort of kans op blessures. Dat geeft mij veel meer mogelijkheden om keuzes te maken tijdens de bikefit. Iemand die stijf is moet ik veel meer beschermen. Ideale hoeken of verhoudingen zijn er daarom niet. Het is afhankelijk van veel factoren.’’
Hoe weet je of een bepaalde fietsinstelling of een onderdeel goed is?
“De klant moet klachtenvrij zijn fietspositie kunnen hanteren. Daarna gaan we kijken of die positie ook performance-wise de juiste keuze is. Zo niet, dan gaan we op zoek naar een positie die ten goede komt voor de performance, maar niet te veel het comfort op de fiets verstoord. Deze zoektocht maakt ons werk zo interessant. Het is een mix tussen wetenschap, medische kennis en veel praktijk ervaring.’’
‘’Al onze bikefitters hebben een medische opleiding, hierdoor blijven we geprikkeld om de laatste wetenschappelijke bij te houden.’’
Bikefit in de praktijk
Toen ik een afspraak maakte bij Cycling Performance voor een bikefit had ik last van pijntjes tijdens het fietsen. Ik zat tijdens een lange rit niet lekker op het zadel en had last van mijn nek, schouders en kuit. Na zelf het een en ander geprobeerd te hebben, vond ik dat het tijd werd om serieuzer naar het probleem te kijken.
Malík merkte bij binnenkomst al gelijk op dat mijn zadel te ver naar achteren stond, te horizontaal en de neus van mijn zadel te veel omhoog stond. Na een gesprek over mijn klachten en doelen werd mijn lichaam gecheckt. Op basis van die informatie ben ik op mijn racefiets gaan zitten en zijn we stap voor stap mijn houding op de fiets gaan verbeteren.
Ik had tijdens het fietsen vaak het gevoel dat ik meer naar achter moest op mijn zadel. Eén van de oorzaken hiervoor was dat mijn zadel te ver naar achteren stond en te veel omhoog getipt was, zoals Malík al opmerkte. Het zadel is naar voren gezet en de punt van het zadel iets naar beneden, waardoor de achterkant van het zadel omhoog kwam. Dat leverde minder druk op en gaf het gevoel dat ik werd tegengehouden. Ik ben daardoor op een andere manier kracht gaan zetten tijdens het fietsen.
Een gevolg daarvan was dat de afstand tussen mijn bottom bracket en zadel wat dichter bij elkaar kwam en ik lager op de fiets zat. Op basis van die aanpassing werden mijn schoenplaatjes naar achteren gezet, waardoor mijn been zich meer is gaan strekken alsof mijn zadel hoger zit. Een wereld van verschil, waarbij ik veel comfortabeler op de fiets zit.
Wat overbleef was mijn stuur. Voordat ik bij Cycling Performance naar binnen stapte dacht ik dat ik een langere stuurpen nodig had. Maar Malík gaf aan op basis van de metingen dat een langere stuurpen niet nodig was. Mijn stuur is omhoog gedraaid om de hoek tussen mijn armen en oksel op 90 graden uit te laten komen en de druk op mijn handen te verminderen. Als opdracht kreeg ik mee om mijn stuur anders vast te houden. Vanuit automatisme hield ik mijn stuur vaak vast in de stuurbocht. Dit mocht niet meer, omdat er daardoor teveel druk op mijn handen kwam.
Uiteindelijk is er veel aangepast aan mijn houding op de racefiets. De praktijk moet uitwijzen of de aanpassingen goed waren voor mijn lichaam. Hiervoor staat ongeveer zes weken of ongeveer 500 kilometer. Ik merkte op de fiets naar huis al een wereld van verschil. Tijdens mijn trainingsrondjes werd dit gevoel bevestigd. De pijntjes namen per rit af. Het was en is soms nog wennen om mijn stuur goed vast te houden, maar dat is een kwestie van slechte gewoontes afleveren. Het belangrijkste is dat ik weer lekker op de fiets zit en pijnvrij rij!